Εκπαίδευση στη Βέροια (19ος -  αρχές 20ου αιώνα)

Για την εκπαιδευτική κατάσταση της Βέροιας κατά τον τελευταίο αιώνα της τουρκοκρατίας ήδη έχουν παρουσιαστεί αρκετές μελέτες και έχουν εξαχθεί πολλά συμπεράσματα βασισμένα στο πλούσιο αρχειακό υλικό της περιόδου και στη βιβλιογραφία.

Αν και για τους προηγούμενους αιώνες (16ο – 18ο) τα στοιχεία είναι σαφώς λιγότερα, τα όσα έχουν εντοπιστεί δίνουν την εικόνα της παιδευτικής κατάστασης της κοινότητας της Βέροιας αλλά και της επαρχίας ευρύτερα.

Από τον 19ο αιώνα, και ειδικότερα από τα μέσα του αιώνα και εξής, διασώζεται πλούσιο αρχειακό υλικό το οποίο συμβάλει στην σκιαγράφηση της εκπαιδευτικής κατάστασης της πόλης και μέσω αυτής στην ευρύτερη καταγραφή της πνευματικής της κατάσταση. Αξίζει να σημειωθεί ότι η εκπαιδευτική κατάσταση της Βέροιας γίνεται αντικείμενο σχολιασμού περιηγητών, δημοσιογράφων και επισκεπτών της πόλης.

Σύμφωνα με τα διάφορα στοιχεία η Βέροια προς τα τέλη του 19ου αιώνα φαίνεται να είχε εκπαιδευτικές μονάδες όπως Νηπιαγωγείο, Αστική Σχολή, Παρθεναγωγείο, Ημιγυμνάσιο, ενώ σε διάφορες περιπτώσεις μαρτυρείται η προσπάθεια ενοποίησης κάποιων βαθμίδων με σκοπό την καλύτερη λειτουργία των εκπαιδευτικών μονάδων και την προσαρμογή τους στο εκπαιδευτικό σύστημα της εποχής.

Σχετικά με τις σχολικές μονάδες, αξίζει να αναφερθεί ότι το 1874 ιδρύθηκε από τον ιερομόναχο Μελέτιο Κωνσταμονίτη το Παρθεναγωγείο της Βέροιας, το οποίο, μάλλον, λειτουργούσε ήδη από το 1870. Επίσης, στις αρχές του 20ου αιώνα ξεκίνησαν οι εργασίες για την κατασκευή νέου σχολικού κτιρίου, το οποίο εγκαινιάστηκε το έτος 1908 και σε αυτό στεγάστηκε το Ημιγυμνάσιο της Κοινότητας. Πρόκειται για τη Σχολή Αρρένων της Βέροιας, το γνωστό Γυμνάσιο και σημερινό Δημαρχείο της πόλης.

Όσον αφορά το μαθητικό δυναμικό της πόλης, λίγο πριν την απελευθέρωση στα σχολεία φοιτούσαν 1220 μαθητές, εκ των οποίων 400 στην αστική σχολή, 60 μαθητές και μαθήτριες στο ημιγυμνάσιο, 220 μαθήτριες στο παρθεναγωγείο και 340 νήπια στα νηπιαγωγεία. Το διδακτικό δυναμικό ανερχόταν σε 13 δασκάλους και καθηγητές και 11 δασκάλες.