Στο δρόμο προς τη Θεσσαλονίκη - Επιστολή Χασάν Ταχσιν Πασά από την Καστανιά (13-10-1912)

Στο παρακάτω κείμενο ο Αρχηγός των τουρκικών δυνάμεων Χσάν Ταχσίν Πασάς απευθύνεται στον Αρχηγό της Δυτικής Στρατιάς και περιγράφει την κατάσταση του τουρκικού στρατού. Η επιστολή συντάχθηκε στα υψώματα της Καστανιάς όπου είχε εγκατασταθεί το στρατηγείο των Τούρκων.

Εἰς ἀπάντησιν τοῦ Ὑμετέρου τηλεγραφήματος τῆς 12ης Ὀκτωβρίου 1328 (1912), θεωρώ καθήκον ἐπιβεβλημένον νὰ ἐκθέσω σαφῶς καὶ λεπτομερῶς ὅλην τὴν κρισιμότητα τῆς καταστάσεως καὶ τὴν ἀθλιότητα εἰς τὴν ὁποίαν περιήλθεν τὸ στράτευμα. Αἱ πολλαπλαί καὶ ἀνυπέρβλητοι δυσχέρειαι τὰς ὁποίας ἀντιμετωπίζω ἐξ’ ἀρχῆς ἀκόμη, καθώς καὶ ἡ ἐν γένει ἀπελπιστική κατάστασις εἶνε ἀπερίγραπτοι.

Ἡ ἡθική ἐξασθένησις εἶνε σχεδόν γενικὴ καὶ ἡ ὀλοέν αἰσθητή ἔλλειψις ἀξιωματικῶν τῆς ἐφεδρεῖας τοῦ ὕψους τῆς ἀποστολῆς των καὶ προικισμένων με τόλμην, αὑταπάρνησιν παραδειγματικήν καὶ δραστηριότητα διὰ τὴν τόνωσιν τοῦ ἡθικοῦ καὶ φρονήματος ἀνθρώπων διὰ τοὺς ὁποίους αἱ λέξεις «Πειθαρχία, Πατριωτισμός και Καθήκον» εἶνε δυστυχῶς κεναί καὶ ἄγνωσται, δυσχεραίνουν κατά πολύ τὸ ἔργον τῆς ἀνασυγκροτήσεως.

Αἱ ὑπό τὰς διαταγάς μου δυνάμεις, κυρίως δὲ ἡ ἐφεδρεῖα, δὲν εἶνε πλέον παρά εἰς πανικόβλητος ὄχλος. Ἡ Μεραρχία Ἀνεσελίτσης διελύθῃ σχεδόν καὶ τὰ τάγματα Κοζάνης, Σερβίων, καὶ Καϊλαρίου δὲν ἀριθμούν παρά μόνον 35, 55 καὶ 150 ἄνδρας ἔκαστος. Τὸ Σύνταγμα Κορυτσάς εὐρίσκεται εἰς τὴν ἱδίαν κατάστασιν. Μέχρι στιγμῆς ὁ ἀνεφοδιασμός εἰς τρόφιμα καὶ πυρομαχικά ἤτο πλημμελέστατος καὶ τὰ μεταφορικά μέσα σχεδόν ἀνύπαρκτα, λόγῳ τῶν ἀθρόων διαρπαγῶν ὑποζυγίων παρά τῶν λιποτακτῶν καὶ συνοδῶν τῶν ἐφοδιοπομπῶν. Τὰ διὰ μυρίων βασάνων καὶ μόχθωνπρομηθευθέντα τρόφιμα δὲν ἐπαρκούν διὰ τὰς ἀνάγκας οὔτε καὶ μίας μόνον μεραρχίας.

Τὸ πυροβολικόν ἀπωλέσθῃ μοιραίως καὶ δὲν διαθέτω καθώς τὸ γνωρίζετε καλῶς – οὔτε ἔν ὁρειβατικόν. Ἡ τραγική ἔξοδος τοῦ ἀμάχου πληθυσμοῦ, ὁ ὁποίος δὲν ἀπεμακρύνθη έγκαίρως καὶ ἡ μοιραία καὶ ἀναπόφευκτος ἐπαφή του μὲ τὰ ὑποχωρούντα στρατεύματα, παρέλυσαν τὰς μετακινήσεις, συνετλέσαντα ἐπί πλέον καὶ εἰς τὴν ὁλοσχερὴν ἀποθάρρυσιν τῶν ἐξ’ ἀρχῆς ἀκόμη κλονισμένων καὶ ἀπειθαρχήτων ἐφέδρων.

Φρονῶ ὅτι ἡ ἀποφασισθεῖσα συγχώνευσις τῶν ἀπό τῶν Στενῶν Κρέσνας ἀποσυρομένων τμημάτων τοῦ Σώματος Στρούμας μὲ τὰ ὑπολείμματα τῶν ἱσχυρῶς δοκιμασθειςῶν μονάδων μου, δὲν θὰ ἀνταποκριθεί εἰς τὰ προσδοκώμενα καὶ θὰ καταστήση, κατ’ ἐμέ τουλάχιστον, προβληματικήν τὴν διεξαγωγὴν τῶν ἐπιχειρήσεων εἰς τὰ ἐνδότερα τῆς χῶρας καὶ εἰς αὐτὰς τὰς πύλας τῆς Θεσσαλονίκης, δεδομένου ὅτι ἡ ἀποχώρησις τοῦ Σώματος Στρούμας ἐκ Κρέσνας θὰ διευκολύνη κατὰ πολύ τὴν ἀνενόχλητον καὶ ἀκάθεκτον πλέον εἰσβολήν καὶ προέλασιν τῶν Βουλγάρων καὶ θὰ προκαλέση τὴν ἐμπλοκήν μας εἰς διμέτωπον ἀγώνα κατὰ τὴν στιγμήν ὄπου κάθε προσπάθεια διὰ τὴν ἐνίσχυσίν μας, εἰς περίπτωσιν δυσχερειῶν, θὰ εἶνε ἐντελῶς ἀδύνατος, λόγῳ τῶν ἀλλεπαλλήλων ἀτυχῶν ἐκβάσεων καὶ εἰς τὰ διάφορα μέτωπα.

Ἡ ἀνάληψις τῆς ἀρχηγίας τῶν δύο Σωμάτων καθιστᾶ ἐπί πλέον ἀναγκαίαν, ἀφ’ ἕνός μὲν τὴν μεταφοράν τῆς ἔδρας τῆς ἠγεσίας εἰς Θεσσαλονίκην, ὄπότε θὰ προέκυπτεν καὶ τὸ φλέγον ζήτημα τῆς ἀντικαταστάσεῶς μου, τὴν ὁποίαν καὶ δὲν θεωρῶ ὀρθήν καὶ εὔκολον ὑπό τὰς παρούσας συνθήκας καὶ στιγμάς, ἀφ’ ἐτέρου δὲ καὶ μόνον ἡ διάδοσις τῆς ἀπομακρύνσεώς μου ἐκ τῆς ἔδρας μου θὰ ἤρκει διὰ να προκαλέςῃ ὀμαδικάς ἀποδράσεις καὶ τὴν τελείαν ἀποσύνθεσιν τῆς ἐφεδρείας.

Εἶνε ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένον ὅτι ὁ Ἑθνικός Στρατός οὑδέποτε ἐκέρδισε μάχας ἀμυνόμενος. Ἡ παρούσα κατάστασις ἡ ὁποία μᾶς ἄγει μοιραίως καὶ ἀναποφεύκτως πλέον πρὸς τῆν συντριβήν εἶνε ἡ πλεόν τρανή ἔνδειξις. Ὡς στρατιωτικός ἀγνοῶ κατά πόσον θὰ ἤτο ὤφέλιμος ἡ ἐκ παραλλήλου μὲ τὰς στρατιωτικάς προαπαθείας ἀνάληψις ἐνεργειῶν πρὸς  ἐξεύρεσιν λύσεώς τινός καὶ διὰ τῆς διπλωματικῆς ὁδοῦ.

Εὐρισκόμενος εἰς θανάσιμον καὶ ἄνισον ἐμπλοκήν μετά τοῦ Ἑλληνικοῦ στρατοῦ καὶ ἐφόσον παρεμβάλλονται δυσχέρειαι εἰς τὸ ἐπίπονο ἔργον τῆς ἀνασυγκροτήσεως τῶν μονάδων μου, παρακαλῶ ὅπως μὲ ἀπαλλάξητε τῆς βαρυτάτης εὐθύνης καὶ τοῦτο πρὸς πρόλειψιν ἀνεπανορθώτων δεινῶν διὰ τὴν φιλτάτην Πατρίδα.

Χασάν Ταχσίν

Καστανιά, 13 Ὀκτωβρίου 1328 (1912)