Οι πρώτες μέρες του Δεκεμβρίου στη λαογραφία της Βέροιας

Ο Δεκέμβριος είναι ο μήνας που εισάγει στην εποχή του χειμώνα, ενώ συνδέεται ιδιαίτερα με τη λαογραφία, λόγω των πολλών γιορτών και των εθίμων που πραγματοποιούνται κατά τη διάρκειά του. Από τις πρώτες ημέρες του μήνα, όλοι προετοιμάζονταν για την επίσημη έναρξη του χειμώνα, ο οποίος ξεκινάει μετά τη χειμερινό ηλιοστάσιο. Οι προετοιμασίες περιελάμβαναν κυρίως την ολοκλήρωση των γεωργικών εργασιών, όσον αφορά τους γεωργικούς πληθυσμούς, και την καθαριότητα του σπιτιού, όσον αφορά το νοικοκυριό.
Στη Βέροια, οι Βεροιώτισσες καθάριζαν και έστρωναν τα σπίτια τους με τα καλά στρωσίδια και τα ετοίμαζαν για τα Χριστούγεννα, με δεδομένο ότι το κρύο αυξανόταν ιδιαίτερα το επόμενο διάστημα. Ιδιαίτερα, στην παράδοση της Βέροιας, τιμόταν και τιμούνται οι μνήμες των αγίων Βαρβάρας, Σάββα και Νικολάου (4,5, και 6 Δεκεμβρίου). Όπως και αλλού, οι τρεις αυτές ημέρες είναι γνωστές με την ονομασία «Τα Νικολοβάρβαρα». Τις ημέρες αυτές οι Βεροιώτες συνήθιζαν να εκκλησιάζονται στους ομώνυμους ναούς, καθώς στη Βέροια υπήρχαν και υπάρχουν ναοί και των τριών αγίων των ημερών, ενώ οι ημέρες αυτές συνδέονται και με διάφορα έθιμα.

300px-Aşure kaseleriΣτο ναό της αγίας Βαρβάρας, από τα παλιά χρόνια, οι Βεροιώτες συνήθιζαν να πηγαίνουν με τα παιδιά τους, τα οποία τα περπατούσαν γύρω από τη μουριά που υπήρχε στον αυλόγυρο της παλιάς εκκλησίας, για να γιατρευτούν τα πονεμένα πόδια τους ή σύμφωνα με άλλη παράδοση για να περπατήσουν, όντας μωρά ακόμα. Η παλιά εκκλησία κατεδαφίστηκε το έτος 1973 και στη θέση της χτίστηκε ο νέος ναός που διατηρείται μέχρι σήμερα. Στη μνήμη των γηραιών, πλέον, Βεροιωτών διατηρείται το πανηγύρι της Αγίας Βαρβάρα και η επίσκεψη της μαθητικής τάξης στο ναό της, για συμμετοχή στη Θεία Λειτουργία, η οποία τελούνταν πολύ νωρίς, τα χαράματα.

Στους προσφυγικούς πληθυσμούς από τη Θράκη αναβίωνε το έθιμο της «Βαρβάρας» Τη μέρα αυτή οι Θρακιώτες παρασκεύαζαν τη «Βαρβάρα», η οποία ως βασικό συστατικό είχε το σιτάρι και συνοδευόταν από άλλα δημητριακά, μπαχαρικά και αρωματικά. Το παρασκεύασμα αυτό το μοίραζαν στα σπίτια της γειτονίας προς τιμήν της αγίας Βαρβάρας. 

Την επόμενη ημέρα τιμάται ο άγιος Σάββας και οι Βεροιώτες προσκυνούσαν στο ναό του, στη συνοικία της Κυριώτισσας. Το πανηγύρι του αγίου Σάββα (ή του παππού του άγιου Σάββα), όπως και αυτό του αγίου Ανδρέα (ή του παππού του άγ-ανδρέα, από την εικονογράφηση των αγίων σε γηραιή μορφή) λίγες ημέρες πριν, αποτελούσε αφορμή έλευσης των Βεροιωτών στη συνοικία, καθώς και αφορμή επικοινωνίας μεταξύ των γνωστών και των φίλων, οι οποίοι μετά τον εκκλησιασμό συγκεντρώνονταν στα σπίτια, τα οποία οι νοικοκυρές είχαν φροντίσει για τον καλλωπισμό τους.

Agios Nikolaos KalokratasΓειτονιά κι’ άγιος Νικόλας στη Βέροια. Η πόλη είναι γεμάτη από παρεκκλήσια τιμώμενα στον άγιο Νικόλαο, πράγμα το οποίο διεγείρει την περιέργεια πολλών ντόπιων και ξένων και τους δημιουργεί το ερώτημα πως ο λαοφιλής άγιος των θαλασσών διατηρεί τόσες εστίες τιμής και μνήμης σε μια χερσαία πόλη. Η αναγωγή στα βυζαντινά χρόνια, πιθανότατα, να κρύβει την απάντηση. Τότε που στη Βέροια, έφταναν εξόριστοι Βυζαντινοί άρχοντες, κάποιοι από τους οποίους μπορεί να είχαν προστάτη τον άγιο και τότε που Βεροιώτες ταξιδευτές έμποροι διακινούσαν τα είδη τους στα διάφορα μέρη του κόσμου μέσω της θαλάσσιας οδού. Ένα ατύχημα ή μια κακοτοπιά μπορεί να διέγειρε το αίσθημα της ευλάβειας τους προς το λαοφιλή άγιο των θαλασσών, στον οποίο επιστρέφοντας στην πατρίδα τους, αφιέρωσαν ναό. Ο τοπικός συγγραφέας Θωμάς Γαβριηλίδης καταγράφει δέκα περιπτώσεις τιμής του αγίου Νικολάου σε παρεκκλήσια της πόλης.

Σήμερα, στη Βέροια σώζονται πέντε ναοί τιμώμενοι στον άγιο Νικόλαο. Πρόκειται για τον άγιο Νικόλαο της Μακαριώτισσας (οδός Κοντογεωργάκη), τον άγιο Νικόλαο της γούρνας (οδός Παστέρ), τον άγιο Νικόλαο της Παναγίας Δεξιάς (οδός Δημοσθένους), τον άγιο Νικόλαο του άρχοντα Καλοκρατά ή αμόλευτο (οδός Κόδρου) και τον άγιο Νικόλαο του μοναχού Ανθίμου (οδός Αγίου Αντωνίου). Επίσης, ο άγιος Νικόλαος τιμάται και στα παρεκκλήσια του αγίου Φανουρίου (οδός Μ. Αλεξάνδρου), αγίου Συπρίδωνος (οδός Βενιζέλου) λόγω της διάσωσης των συγκεκριμένων ναών σε αντίθεση με τους ναούς του αγίου Νικολάου του Ψαρά (οδός Μ. Αλεξάνδρου) και του Ξυλοτραβηχτή (οδός Εδέσσης και Καρακωστή). Επίπλέον τιμάται και στο ναό του αγίου Σπυρίδωνος (οδός Κερκύρας), ο οποίος αν και χτίστηκε προς τιμήν του αγίου Νικολάου, υπερίσχυσε σε αυτόν η τιμή του άγιου Σπυρίδωνα,  Τέλος, ο άγιος Νικόλαος τιμάται και στο μικρό προσκυνητάρι του αγίου Νικολάου του Φραντζή, έξω από το Δημαρχείο της πόλης, αφού στο χώρο αυτό, πριν την ανέγερση του σχολείου υπήρχε ναός τιμώμενος στον άγιο Νικόλαο. Στο σημείο του προσκυνηταρίου βρισκόταν το ιερό του ναού και η Αγία Τράπεζα. Καθένας από τους παραπάνω ναούς του αγίου Νικολάου είναι συνδεδεμένος με τη λαϊκή ευσέβεια, η οποία διατηρεί παραδόσεις που σχετίζονται με διάφορα θέματα όπως π.χ. την ανέγερσή τους, τους κτήτορες, την επέμβαση των τιμωμένων αγίων κ.α.

Επικοινωνία - Όροι χρήσης

Επικοινωνία 

Διεύθυνση
Παύλου Μελά & Μπιζανίου Βέροια Τ.Κ 591 00
Τηλέφωνο  
2331078127 - 2331078100
Email: info@veriahistory.gr
Όροι Χρήσης
Ιστοσελίδας
 

Δήλωση προστασίας προσωπικών δεδομένων
  Σημείωμα 
Ο δικτυακός χώρος veriahistory.gr βρίσκεται σε περίοδο δοκιμαστικής λειτουργίας και υπόκειται σε συνεχόμενες λειτουργικές και δομικές αλλαγές καθώς και συνεχόμενη προσθήκη περιεχομένου