Στο δρόμο προς της Θεσσαλονίκη - Η απελευθέρωση της Κοζάνης (11-10-1912)

Το πρωινό της 11ης Οκτωβρίου, ημέρα Πέμπτη, σε πολεμικό συμβούλιο του τουρκικού επιτελείου, ο μισέλλην επιτελής Ομέρ μπέης υποστήριξε τον βομβαρδισμό της Κοζάνης, ενώ και άλλοι δύο ήταν οπαδοί της ίδιας γνώμης. Ευτυχώς, η σύνεση του Ταχσίν πασά και η ευμενής κατάθεση του Αλβανού Μουνίρ βέη, ο οποίος κλήθηκε να γνωματεύσει για τους Κοζανίτες, ματαίωσαν τα σχέδια περί καταστροφής της πόλης· κρίθηκε μάλιστα αναγκαίο να συνεχιστεί η υποχώρηση των Τούρκων προς τη Βέροια· στην Κοζάνη στάλθηκε μόνο ο μέραρχος, για να παραλάβει το αρχείο του Αρχηγείου. Ομάδες στρατιωτών όμως λιποτακτούσαν συνεχώς από την πανικόβλητη στρατιά και χριστιανοί στρατιώτες, από τους πρώτους που απέδρασαν, μετέδωσαν την αλήθεια για όσα συνέβαιναν.

Αφού αναπτερώθηκε από τις αγγελίες το μεσημέρι της Πέμπτης, η πόλη απελευθέρωσε όσους βρίσκονταν έγκλειστοι στις φυλακές, πολλοί δε απ' τους πολίτες άνοιξαν τις ιματιοθήκες και παρέλαβαν είδη του στρατού, άλλοι πήραν όπλα από τους στρατώνες, ενώ τα καταστήματα της αγοράς που παρέμεναν κλειστά λόγω της κατάστασης, κι έδιναν μια περίεργη εντύπωση. Οι περισσότεροι όμως από τους κατοίκους, γεμάτοι ευφροσύνες προσδοκίες και ενδόμυχη χαρά, προετοιμάζονταν να υποδεχτούν τους αδελφούς ελευθερωτές και έφτιαχναν ελληνικές σημαίες, μέσα σε κλίμα χαρμόσυνης συγκίνησης. Διότι την προηγούμενη μέρα είχε διαβιβαστεί μυστικά σ’ αυτούς που βρίσκονταν στο Κέντρο και τη Μητρόπολη εντολή να έχουν έτοιμους οδηγούς και να κόψουν τα τηλεγραφικά σύρματα. Κι ενώ μετά το μεσημέρι της Πέμπτης 11 Οκτωβρίου τα πλήθη ήταν έτοιμα να ξεχυθούν στους δρόμους με αλαλαγμούς, μεταδίδεται ξαφνικά η είδηση ότι τουρκικός στρατός από τα νότια προελαύνει προς την πόλη· η είδηση αποδείχθηκε αληθινή και πράγματι δυο τάγματα οθωμανικού στρατού, όχι πλήρη και σε αξιοθρήνητη κατάσταση, έφτασαν πανικόβλητα στην Κοζάνη, μετά από μάχη κοντά στους Λαζαράδες, δεν σταμάτησαν όμως καθόλου και αναχώρησαν προς τα βόρεια, διαλυόμενα εν τω μεταξύ λόγω της λιποταξίας πολλών στρατιωτών. Τα σώματα αυτά τάχθηκαν ως δεξιά οπισθοφυλακή του τουρκικού μετώπου, αλλά διαλύθηκαν, μετά από βίαιη επίθεση της Ε’ Ελληνικής Μεραρχίας και τράπηκαν σε φυγή.

Πριν οι Τούρκοι στρατιώτες διαρρεύσουν προς το δρόμο που οδηγούσε στο Μοναστήρι, στις 4.40 μ.μ, ένας Έλληνας καβαλάρης που προχωρούσε στο δρόμο εμφανίζεται ως πρόσκοπος ανιχνευτής και δέχεται τους ασπασμούς και τις αγκαλιές (περιπτύξεις) των πολιτών, οι οποίοι ήταν αλλόφρονες από τη συγκίνηση και τη χαρά· οι κάτοικοι, μέσα σε κωδωνοκρουσίες, συνεχείς πυροβολισμούς, και ακράτητο ενθουσιασμό, καταπλημμυρίζουν ακαριαία την αμαξιτή οδό προς τα Σέρβια, από την οποία εισέρχονται με περήφανο, χαρμόσυνο και ελαφρύ καλπασμό πρώτα ένα τμήμα προσκόπων ιππέων με επικεφαλής τον ανθυπίλαρχο Στάικο και έπειτα μια ημιταξιαρχία ιππικού υπό τους Σούτσο και Πιερράκο Μαυρομιχάλη, Παπαφλέσσα, Πηχεώνα, Παπά και άλλους.

Είναι δύσκολο να περιγράψουμε τις στιγμές χαράς, τον ενθουσιασμό του πλήθους αλλά και τις εικόνες των στρατιωτών που δάκρυζαν από συγκίνηση στη θέα των τέως υπόδουλων Ελλήνων, οι οποίοι έκλαιγαν από χαρά και απολάμβαναν ήδη την ελευθερία τους μετά από περίοδο τόσων αιώνων και τόσων γενεών, κατά την οποία έτρεφαν ακοίμητη την ελπίδα, ότι θα έρθει κάποτε η ιερή στιγμή της απελευθέρωσης. Οι Δημοτικές και Κοινοτικές αρχές, με τον Μητροπολίτη και τον Δήμαρχο έκαναν τις κατάλληλες προσφωνήσεις, δέχθηκαν τα συγχαρητήρια των ελευθερωτών και αφού παρέλαβαν αυτούς που έφτασαν στην πόλη, τους οδήγησαν στο ναό του Αγίου Νικολάου, όπου εψάλλη δοξολογία και στη συνέχεια προσφέρθηκαν στη Μητρόπολη αναψυκτικά. Αφού ελήφθησαν τα κατάλληλα μέτρα, τοποθετήθηκαν οι προφυλακές και ο στρατός διευθετήθηκε όπως έπρεπε, οι αξιωματικοί μαζί με τους πολίτες συνέχαιραν ο ένας τον άλλο· λόγω του ενθουσιασμού, εκείνο το βράδυ δεν κοιμήθηκε σχεδόν κανένας. 

 

Κείμενο του αυτόπτη μάρτυρα Παναγιώτη Λιούφη σε νεοελληνική απόδοση του Δ. Τζήκα. Διαβάστε τη συνέχεια στον Ερανιστή

 

Επικοινωνία - Όροι χρήσης

Επικοινωνία 

Διεύθυνση
Παύλου Μελά & Μπιζανίου Βέροια Τ.Κ 591 00
Τηλέφωνο  
2331078127 - 2331078100
Email: info@veriahistory.gr
Όροι Χρήσης
Ιστοσελίδας
 

Δήλωση προστασίας προσωπικών δεδομένων
  Σημείωμα 
Ο δικτυακός χώρος veriahistory.gr βρίσκεται σε περίοδο δοκιμαστικής λειτουργίας και υπόκειται σε συνεχόμενες λειτουργικές και δομικές αλλαγές καθώς και συνεχόμενη προσθήκη περιεχομένου