Η διδασκαλία του Ολοκαυτώματος στην εκπαίδευση - Β) Ιστορικές και παιδαγωγικές συνιστώσες του Ολοκαυτώματος (Περιλήψεις εισηγήσεων)

Ιστορική εκπαίδευση και Έλληνες Εβραίοι

Δημήτρης Μαυροσκούφης,

Καθηγητής Διδακτικής Μεθοδολογίας

και Ιστορίας της Εκπαίδευσης

Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής Α.Π.Θ.

Η εισήγηση αποσκοπεί στην παρουσίαση δεδομένων που αφορούν την ιστορική εκπαίδευση στη χώρα μας με εστίαση στη διδασκαλία του Ολοκαυτώματος των Ελλήνων Εβραίων και τη γενικότερη ιστορική παρουσία τους. Το όλο θέμα εξετάζεται υπό το πρίσμα των σπουδών για τη μνήμη, ιδίως την τραυματική, της λεγόμενης «Καταστροφικής Διδακτικής» και του παιδαγωγικού προβληματισμού για τη διδασκαλία επίμαχων, συγκρουσιακών και τραυματικών γεγονότων. Τέλος, διατυπώνονται πρακτικού χαρακτήρα σκέψεις για τη διδασκαλία του Ολοκαυτώματος, οι οποίες προκύπτουν από την αξιοποίηση σχετικών θεωριών για τη μάθηση και την επιθυμητή εννοιολογική αλλαγή.

Αναζητώντας το εβραϊκό παρελθόν της γειτονιάς μέσα από τα αρχεία του σχολείου: μία διδακτική πρόταση Τοπικής Ιστορίας

Δημήτρης Γουλής

εκπαιδευτικός Πρωτοβάθμιας,

Δρ. Επιστημών Αγωγής

Η έρευνα για να φωτιστεί το παρελθόν ενός σχολείο αφορά όλους όσοι συμμετείχαν και συμμετέχουν άμεσα στη ζωή του σχολείου αλλά και όσους σχετίζονται μ’ αυτό: μαθητές και μαθήτριες, πρώην μαθητές και αποφοίτους, που μπορεί να είναι γονείς των σημερινών μαθητών, εκπαιδευτικούς, νυν και πρώην, τη γειτονιά και την τοπική κοινωνία, την πόλη και τις αρχές της. Οι μαθητές και οι μαθήτριες γνωρίζοντας και ερμηνεύοντας τις παρελθοντικές καταστάσεις του σχολείου, μπορούν να εξηγήσουν ως ένα βαθμό και τα τωρινά του προβλήματα, κατανοώντας ότι η ιστορία του σχολείου τους είναι και η δική τους ιστορία. Παράλληλα, συνδέουν την τοπική ιστορία του σχολείου με τα υπόλοιπα ιστορικά δρώμενα σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.

Mέσα από την αξιοποίηση των αρχείων του σχολείου, αλλά και άλλων πηγών (γραπτές πηγές, προφορικές μαρτυρίες, οπτικά ντοκουμέντα, λογοτεχνικά κείμενα), ανακαλύψαμε το εβραϊκό και προσφυγικό παρελθόν της γειτονιάς, ερευνώντας ονόματα, επαγγέλματα και ηλικίες, σε συνεργασία με το Εβραϊκό Μουσείο, αλλά και το Κέντρο Ιστορίας του Δήμου Θεσσαλονίκης. Η πρόταση, εκτός από διδακτική χρησιμότητα, φιλοδοξεί να αποτελέσει και μία άσκηση ανάπτυξης της ενσυναίσθησης των μαθητών και των μαθητριών στην κατεύθυνση της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, καθώς ανακαλύπτουν τη σύνδεση της δικής τους συγχρονίας με τη διαχρονία του τοπίου που τους/τις περιβάλλει.

Εξερευνώντας γειτονιές της πόλης: η Εβραϊκή συνοικία

(Ερευνητική εργασία της Α΄Λυκείου 2011-12, του 5ου ΓΕΛ Βέροιας)

Ολυμπία Μπέτσα,

φιλόλογος

Η παρούσα εισήγηση αφορά στην ερευνητική εργασία (project) που εκπόνησαν μαθητές και μαθήτριες της Α’ Λυκείου του 5ου Γενικού Λυκείου κατά τη σχολική χρονιά 2011-2012, υπό την καθοδήγηση της φιλολόγου τους, Μπέτσα Ολυμπίας. Σύμφωνα με το Lev Vygotsky και τη θεωρία του κοινωνικού εποικοδομητισμού, η κατάκτηση της γνώσης είναι μια ενεργός διαδικασία οικοδόμησης νοημάτων και σημασιών, η οποία συντελείται μέσα από τη χρήση της γλώσσας και τη συμμετοχή των ομάδων σε κοινές εμπειρικές και πολιτιστικές πρακτικές. Με μέθοδο την ομαδοσυνεργατική ανακαλυπτική μάθηση, η οποία ανταποκρίνεται στην παιδαγωγική θεωρία του εποικοδομητισμού και μέσα από την ενθάρρυνση της δράσης των μαθητών, κατά την παιδαγωγική πρόταση του Dewey, η ομάδα οικοδόμησε τις γνώσεις της σχετικά με την ύπαρξη της Εβραϊκής κοινότητας στη Βέροια, ανιχνεύοντας τα αποτυπώματα των αδικοχαμένων συμπατριωτών μας στη γειτονιά των σκιών, στην Εβραϊκή συνοικία, και προσεγγίζοντας τη μικροϊστορία παράλληλα με τη μακροϊστορία τους. Έτσι, λοιπόν, αφού προηγήθηκε επίσκεψη στη συνοικία και τη Συναγωγή και ενημέρωση από το συγγραφέα-ερευνητή της ιστορίας των Εβραίων, Γιώργο Λιόλιο, οι μαθητές και οι μαθήτριες αναζήτησαν πληροφορίες για την ιστορία και τον πολιτισμό (επαγγέλματα, ενδυμασία, λατρεία, γιορτές, αρχιτεκτονική κατοικιών) της εθνικοθρησκευτικής ομάδας των Εβραίων, τον κοινωνικό δαρβινισμό και την άρια φυλή, τη νύχτα των κρυστάλλων και το ολοκαύτωμα σε επίπεδο μακροϊστορίας και την ιστορία των δύο εθνοτικών ομάδων (Ρωμανιωτών και Σεφαραδιτών) της Βέροιας, σε επίπεδο μικροϊστορίας. Ιδιαίτερη έκταση στην εργασία κατέχει το κεφάλαιο που αφορά στον διωγμό και ξεριζωμό των Εβραίων το 1943, την «Τελική Λύση», όπως την αποκάλεσαν και την τύχη των Εβραίων συμπατριωτών μας.